Boşanma Davasında Nafaka Hükümleri
1/. Nafaka Nedir? Nafaka Çeşitleri Nelerdir?
Nafaka en basit tanımıyla birinin geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselere, mahkeme kararıyla bağlanan aylıktır. Türk Medeni Kanunu’nda boşanma davasıyla bağlantılı olarak tedbir, iştirak ve yoksulluk nafakaları olmak üzere 3 çeşit nafaka belirlenmiştir.
– Tedbir Nafakası: Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra karar verilinceye kadar tedbiren belirlenen nafaka şeklidir. Eş veya 18 yaşından küçük çocukların geçimini sağlamak amacıyla verilir.
– İştirak Nafakası: Boşanma davası sonucunda, eşlerden ortak çocukların velayeti kendisine verilmeyen tarafın, çocuklarının ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla iştirak nafakası ödemesine karar verilir.
– Yoksulluk Nafakası: Boşanma davası sonucunda, yoksulluğa düşen eşin kusuru daha ağır olmamak kaydıyla diğer taraftan talep edebileceği nafaka şeklidir.
2/. Tedbir Nafakası Davası Nedir? Boşanma Davasında Tedbir Nafakası Talep Edilir Mi?
2/a. Tedbir Nafakası Davası Nedir?
Tedbir nafakası, çoğunlukla boşanma davasında talep edilmekle birlikte, bazı şartların varlığı halinde boşanma davası açılmadan önce de talep edilebilmektedir. Eşlerden birisininin kendisi ve çocukları için tedbir nafakası talep edebilmesi için, ya haklı bir nedenle evi terketmiş olması ya da diğer eşin haklı bir sebep olmaksızın ortak yaşamama iradesi göstermesi gerekir.
Belirttiğimiz hallerde, tedbir nafakası talep etme hakkı doğan eş, eşlerden birisinin yerleşim yerinde bulunan Aile Mahkemesi’nde tedbir nafakası davası açabilir. Davayı açan eş, bu davada ayrı yaşamasının haklılığını ispat etmek durumunda kalacaktır.
Hükmedilen tedbir nafakası, şartlar değiştiği veya ortadan kalktığı takdirde, hükmü veren mahkeme tarafından değiştirilebilir veya kaldırılabilir.
2/b. Boşanma Davasında Tedbir Nafakası Talep Edilir Mi?
Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesinde “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” hükmüyle tedbir nafakası düzenlenmiştir.
Boşanma davasında, dava açılırken veya dava sürerken eşlerden biri, kendisinin ve ortak çocukların geçimini sağlamak, ihtiyaçlarını gidermek için tedbir nafakası talep edebilir. Tedbir nafakası, isminden de anlaşılacağı üzere tedbir amaçlı verildiği için talep olmaksızın hakim tarafından da takdir edilebilir.
Tedbir nafakası, tarafların kusurlarından bağımsız olarak sadece ekonomik şartlara göre belirlenir. Hükmedilen tedbir nafakası, şartlar değiştiği veya ortadan kalktığı takdirde, hükmü veren mahkeme tarafından değiştirilebilir veya kaldırılabilir. Tedbir nafakası, yukarıda açıkladığımız gibi, boşanma davasının sonucunda iştirak nafakası veya yoksulluk nafakası olarak devam edebilir.
3/. İştirak Nafakası Kimlere Verilir? Boşanma Davasında İştirak Nafakası Nasıl Belirlenir?
İştirak nafakası, yukarıda açıkladığımız gibi boşanma davası sonucunda, ortak çocukların velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocukların yetiştirilmesi, eğitimi, sağlığı vs. her türlü ihtiyacını karşılamak için ödemesi gereken bedeldir. Dava aşamasında veya öncesinde çocuklar için verilen tedbir nafakası, dava sonucunda mahkeme kararıyla iştirak nafakası haline döner.
İştirak nafakası, hakim tarafından takdir edilecek birçok etkene göre değişiklik gösterir. Nafaka belirlenirken, çocuğun yaşı, eğitim durumu, sağlık durumu, yanında kaldığı ebeveynin ekonomik durumu, nafaka ödeyecek ebeveynin ekonomik durumu gibi bir çok etken göz önünde bulundurulur. Hakim tarafından nafaka belirlenirken, ilerleyen yıllarda ne şekilde artacağına ilişkin çeşitli hükümler koyulabilir. Böyle bir hükmün konmaması durumunda, değişen şartlara göre her zaman nafaka uyarlama davası açılabilir.
4/. Yoksulluk Nafakası Kimlere Verilir? Yoksulluk Nafakası Nasıl Belirlenir?
4/a. Yoksulluk Nafakası Kimlere Verilir?
Yoksulluk nafakası, boşanma sonucunda yoksulluğa düşen tarafın, kusuru daha ağır olmamak kaydıyla diğer taraftan talep edebileceği nafakadır. Yoksulluk nafakası, boşanma davasında talep edilmemişse, boşanmaya ilişkin mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra 1 yıl içinde ayrı bir davayla da talep edilebilir.
Toplumumuzda, nafakanın sadece erkekler tarafından ödeneceğine ilişkin yanlış bir algı vardır. Yoksulluk nafakasının bağlanma şartı, kendisine nafaka bağlanacak kişinin boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olmasıdır. Yoksulluğa düşecek olmaktan, kişinin yeme-içme, barınma, sağlık, giyinme, eğitim, sanat faaliyetleri gibi ihtiyaçlarını tek başına karşılayamayacak olması anlaşılır.
4/b. Yoksulluk Nafakası Nasıl Belirlenir?
Yoksulluk nafakası, somut olayın özelliklerine göre belirlenecektir. Nafakanın belirlenmesinde eşlerin ekonomik ve sosyal durumları göz önünde bulundurulur. Örneğin, eşiyle beraber yaşarken eşinin yüksek maaşı nedeniyle lüks bir yaşam süren eş, boşandığı takdirde asgari ücretle çalışmaya başlasa dahi, mahkeme tarafından boşanmadan sonra yoksulluğa düştüğü takdir edilebilir ve kendisine nafaka bağlanabilir.
Hakim tarafından nafaka belirlenirken, ilerleyen yıllarda ne şekilde artacağına ilişkin çeşitli hükümler koyulabilir. Böyle bir hükmün konmaması durumunda, değişen şartlara göre her zaman nafaka uyarlama davası açılabilir.
Yoksulluk nafakası herhangi bir süreye tabi değildir. Yoksulluk nafakası, nafaka bağlanmasını gerektirecek şartların ortadan kalkması (yoksulluğun sona ermesi vs.), nafaka bağlanan eşin evlenmesi veya taraflardan birinin ölümü halinde sona erecektir.
5/. Nafakanın Ödenmemesi Halinde Ne Olur?
Nafaka yükümlüsünün, borcunu ödememesi halinde icra yoluyla nafakanın tahsilini sağlamak mümkündür. Kanunda, nafaka alacaklarına ilişkin tahsili kolaylaştırıcı hükümler konmuştur.
– Nafaka borçlusunun, nafaka borcunu ödemediği durumda 3 aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılması söz konusu olabilir.
– Nafaka alacakları, tamamen maaş haczi yoluyla tahsil edilebilir. (Diğer alacaklarda maaşın 1/4’ünden fazlası haczedilemez.)
– Nafaka alacakları, emekli maaşına haciz koymak yoluyla tahsil edilebilir. (Diğer alacaklarda emekli maaşı haczedilemez.)
– Nafaka alacakları, borçlunun birden fazla icra alacaklısının bulunması durumunda 1. sırada tahsil edilir.
UYARI:
Bu alanda yer alan bilgiler, hukuki meselelere ilişkin basit bir anlatımla yazılmış giriş bilgileridir, bir hukuki işleme dayanak yapılmamalıdır. Herhangi bir hak kaybı yaşamamak, hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti almak için bir avukatla iletişime geçmenizi tavsiye ederiz.
